Ojibweg - IndianSpirits

Van oudsher beschouwen de Ojibweg zichzelf niet als een afzonderlijk volk. Dit gold vooral voordat men in contact met de Europeanen kwam. Voor zover de identiteit van de Ojibwe het plaatselijke oversteeg, voelde hij zich eerder deel van een meerdere volken omspannende Anishinaabe-identiteit. Het besef deel uit te maken van één grote (proto-)natie, namelijk die van de Algonkisch-sprekende Anishinaabeg, en de wetenschap tot een bepaalde Anishinaabe-totemclan te horen, waren essentiëler dan een duidelijk gemarkeerd cultureel en politiek onderscheid tussen bijvoorbeeld Ojibwe, Anishinini, Bodewadmi, Odaawaa of Algonkin. Hoewel de huidige politiek-economische realiteit en de juridische status van de Ojibwe-populaties in de Verenigde Staten en Canada oppervlakkig gezien anders zouden doen vermoeden, is het besef onderdeel te zijn van een groter cultureel geheel nog altijd zeer levendig aanwezig bij de meeste Ojibweg.

Om bovenstaande reden is de naam die de Ojibweg (enkelvoud: Ojibwe) van oudsher voor zichzelf gebruiken Anishinaabe (meervoud Anishinaabeg); dit wordt tegenwoordig vaak verbasterd tot Shinaab, of in de volksmond: 'Shinnob' (meervoud: Shinnobs). Volgens andere spellingmethodes dan die sinds kort als de officiële geldt, wordt Anishinaabe ook wel geschreven als Anishnabe, Anishnawbe, Anishnabec, Anishnawbec, Anićinabwi of Anićinapec. Dit betekent: "Spontane Mensen", dat wil zeggen "Zij die uit het niets zijn ontstaan", wat verwijst naar het traditionele geloof dat de eerste twee voorouders van de Ojibweg, voordat Giizhigokwe (de "Luchtvrouw") ze op de rug van een grote Mikinaak (bijtschildpad) of Mishiikenh (modderschildpad) plaatste, in de lucht zijn verwekt, dus niet uit iets tastbaars als aarde, vuur of rots.[1] (De schildpad is een metaforisch begrip dat naar het Noord-Amerikaanse continent verwijst.) Soms wordt de naam uitgesproken als Nishnaabe; de Ojibweg uit Noord-Ontario schrijven dit als Nishnawbe. De Ojibweg uit Michigan en Wisconsin noemen hun verwanten uit Canada soms Mishtawayawininiwag (de naam van een band uit Ontario). Verder worden de Ojibweg die op het schiereiland van Ontario leven, wel Misi-zaagiwininiwag (Volk van de Grote Riviermonding) genoemd; door de Fransen verbasterd tot Mississauga.
Bungee is de naam die de Ojibweg die in het begin van de 19e eeuw de hoogvlakten ('plains') van Montana, North Dakota, Manitoba en Saskatchewan begonnen te bevolken, van de Anglo-Canadezen kregen. Bungee is een verbastering van het Ojibwe-woord Bangii, wat 'een klein beetje' betekent, een verwijzing naar het vele Franse (mestiezen)bloed (Métis-bloed) dat dit volk door de aderen stroomt. De Ojibweg uit Manitoba en Saskatchewan, die door de Fransen Saulteaux (spreek uit: SOO-TOO) werden genoemd, gebruiken overigens bij voorkeur voor zichzelf de term Nakawēk (afgeleid van Nakawininiwak).

De Anishininiwag (ook wel Oji-Cree, Woodland Cree of Severn Ojibwe genaamd) uit het merengebied van Manitoba en het bovenste stroomgebied van de Severnrivier in Noord-Ontario, beschouwen zichzelf in de eerste plaats als Anishinaabeg. Het volk is ontstaan uit vermenging van Cree- en Ojibwebloed, en worden door sommigen als een opzichzelfstaande natie beschouwd. Officieel maken ze dan ook geen deel uit van de Ojibweg; toch beschouwen sommigen hen als een subdivisie van de Ojibwe-natie. Tot slot wordt het volk dat al bijna 1000 jaar aan de noordzijde van het Nipissingmeer in Oost-Ontario leeft (nummer 25 op de kaart), N’Biissing of Nipissing (‘Volk van het Kleine Water’) genoemd. Een naam die ze voor zichzelf en hun buren, Omàmiwininiwak (Algonkin) gebruiken, is Odishkwaagamiig: 'Aan het Eind van het Meer'. Zij stammen gedeeltelijk af van de Omàmiwininiwak en worden door sommigen beschouwd als de voorouders van de Ojibweg van het Grote Merengebied. Net als het Anishinini-volk uit het hoge noorden en de Misi-zaagiwininiwag uit het zuiden, ziet de Nipissing First Nation zichzelf als een afzonderlijke natie, maar beschouwen anderen hen enerzijds als onderdeel van de Odishkwaagamiig, en anderzijds als een ‘sub-natie’ van de Ojibwe Anishinaabeg.

De naam Ojibweg (enkelvoud: Ojibwe) kregen de Anishinaabeg van de door de hen omringende Algonkische volkeren, en werd door de Anglo-Amerikanen verbasterd tot Chippewa; niet te verwarren met de Chipewyan, een Athabaskisch sprekend volk uit Noord-Canada. De term Chippewa wordt nog altijd gebruikt voor die groepen die in reservaten leven in Kansas, Oklahoma, Montana, Minnesota, Wisconsin en op het noordelijke schiereiland van Michigan. Over de precieze herkomst en betekenis van het woord Ojibwe bestaat geen eensluidende verklaring; het zou afgeleid kunnen zijn van Ozhibii’iweg, wat “zij die aantekeningen bewaren van een visioen” betekent, naar hun gewoonte om hun visioenen, gezangen en geschiedenis in berkenbast te kerven en als rotstekeningen achter te laten op rotswanden langs oevers van meren.

Andere bronnen (met name Canadese Ojibwe-schrijver en cultureel historicus Basil Johnston) menen dat Ojibwe afstamt van een Cree-woord dat "Zij die stotteren" betekent, omdat zij vonden dat hun buren een vreemde uitspraak van het Algonkisch hadden. Weer andere bronnen [2] beweren dat het is afgeleid van een woord dat "Stem van de Kraanvogel" betekent; een verwijzing naar hun belangrijkste totemclandier. De overheersende wetenschappelijke mening is echter nog altijd dat Ojibweg is afgeleid van het Algonkische woord Ojiibwabweg dat “zij die koken totdat het samentrekt” betekent, wat refereert aan de Ojibwe-methode om door gebruik van vuur hun mocassins waterdicht te maken. (Toch is ook niet helemaal uit te sluiten dat deze uitdrukking refereert aan het (veronderstelde) feit dat de Ojibweg hun gevangengenomen vijanden soms boven een vuur roosterden.)

De term Chippewa wordt nog altijd in de Verenigde Staten officieel gehanteerd. Hoewel in Canada de schrijfwijzen Ojibwa en Ojibway nog altijd gemeengoed zijn, verdient – fonetisch gezien – Ojibwe de voorkeur (meervoud: Ojibweg). Tegenwoordig is bij de Ojibweg/Chippewa zelf, ongeacht aan welke kant van de grens ze leven, een duidelijke voorkeur merkbaar voor de benaming Anishinaabe(g) of Nishnaabe(g).

Taal
Waar de Anishinaabe-Ojibweg uit de Verenigde Staten door de eeuwen heen hebben moeten zwichten voor de pogingen van de overheid het spreken van de eigen taal uit te bannen, spreken nog altijd 50.000 of meer van hun verwanten in Canada de eigen taal. Van Quebec in het oosten tot over de grenzen van Brits-Columbia in het westen zijn reservaten gevestigd die meestal klein van oppervlakte zijn maar waar, niet in de laatste plaats dankzij hun geïsoleerde ligging, de Canadese Anishinaabeg politiek goed georganiseerd zijn, en hun taal springlevend is.

De taal van de Ojibweg, het Ojibwemowin of Anishinaabemowin, maakt deel uit van de grote Algonkische taalfamilie. Ze bestaat uit een enorme verscheidenheid aan dialecten. De verschillen tussen bijvoorbeeld de noordelijke (Canadese) dialecten enerzijds en de dialecten in de VS zijn aanzienlijk. Aangezien het oorspronkelijk om een gesproken taal gaat is het geschreven Ojibwemowin een relatief recentelijk fenomeen. Er is geen standaard spellingswijze; bij de schrijfwijze van de Ojibwe-woorden (namen) die in dit artikel voorkomen, is gebruikgemaakt van het Ojibwe dubbele-klinkersysteem, dat sinds de jaren 80 van de 20e eeuw bij zowel taalwetenschappers als de Ojibweg zelf populair is. Deze spellingsmethode is overigens NIET gebruikt voor de woorden (namen) uit andere inheemse talen dan het Ojibwemowi